Warzywa krzyżowe w naszej diecie

Pod mało znaną nazwą rośliny krzyżowe kryją się zarówno bardzo znane jak i mniej popularne warzywa, w tym rzodkiewka i kapusta. Okazuje się, że mają szereg cennych właściwości, ale niektórzy z nas powinni być ostrożni w spożywaniu dużych ilości roślin krzyżowych.

Rośliny krzyżowe, inaczej kapustowate to dość duża grupa roślin zielnych oraz drzew i krzewów licząca ponad 3500 gatunków roślin z prawie 400 rodzajów. Są wśród nich rośliny ozdobne np. żagwin i gęsiówka, ale nas będą interesowały rośliny przydatne w diecie. W żywieniu stosuje się rośliny krzyżowe, które służą do wytwarzania oleju oraz przede wszystkim warzywa krzyżowe. Ta nazwa jest najczęściej używana, a do warzyw krzyżowych zalicza się wszystkie odmiany kapusty, jarmuż, brokuły, kalafior, brukselkę, rzodkiewkę, rzepę, boćwinę, gorczycę, chrzan. Z kolei jako źródło oleju rośliną krzyżowa jest rzepak.

W roślinach krzyżowych odkryto szereg właściwości prozdrowotnych, dzięki zawartości białka, błonnika, a przede wszystkim glukozynolanów. W wyniku rozpadu glukozynolanu powstaje sulforafan, który wspomaga usuwanie z organizmu toksyn oraz substancji rakotwórczych. Przeciwdziała przede wszystkim rakowi trzustki, jelita grubego, piersi, prostaty, płuc i pęcherza moczowego, wspomaga również ich leczenie. Oprócz działania przeciwnowotworowego substancje zawarte w warzywach krzyżowych wykazują pewne zalety w leczeniu choroby Parkinsona, Alzheimera i chorób z uszkodzeniem mózgu, dlatego są badane pod tym kątem. Działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające i przeciwnowotworowe to wskazówka do włączenia roślin krzyżowych do codziennej diety (więcej o warzywach krzyżowych - https://portaldlazdrowia.pl/warzywa-krzyzowe/).

Niestety są również pewne ograniczenia spożywania warzyw krzyżowych, związane z zawartością goitrogenów, które wpływają na obniżenie zawartości jodu w organizmie. Goitrogeny zaburzają pracę tarczycy i utrudniają przyswajanie jodu. Jest to niekorzystne w niektórych chorobach tarczycy, na przykład w chorobie Hashimoto i niedoczynności tarczycy. Nie znaczy to jednak, że w takiej sytuacji trzeba rezygnować z warzyw krzyżowych. Wystarczy nie łączyć ich z produktami bogatymi w jod, a wówczas przyswajanie jodu nie zostanie zakłócone. Goitrogeny ulatniają się pod wpływem wysokiej temperatury, więc gotowanie warzyw krzyżowych bez przykrycia usuwa większość tej substancji.

Jedną z bardziej wartościowych roślin krzyżowych jest jarmuż, który może być uprawiany na działce. Jest również dostępny w sklepach jako świeży produkt w torebkach z chłodni. Jarmuż zawiera dużo witaminy A, C, K, dzięki temu podnosi odporność organizmu, zwalcza wolne rodniki, zmniejsza krwawienie. Jarmuż wykazuje również działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne i przeciwutleniające. Niekorzystne działanie jarmużu związane jest z obecnością wspomnianych wyżej goitrogenów oraz kwasu szczawiowego, który wiąże wapń w szczawiany i hamuje jego wchłanianie. Szczawiany wpływają na rozwój kamicy nerkowej. Zawartość goitrogenów i kwasu szczawiowego obniża gotowanie i pieczenie. Jarmuż jest bardzo dobrym dodatkiem do sałatek, surówek, zup, a jedną z ciekawszych potraw są chipsy z jarmużu, które można samodzielnie zrobić w piekarniku (więcej o jarmużu - https://portaldlazdrowia.pl/jarmuz-jak-przyrzadzac/).

Z uwagi na prozdrowotne działanie warto włączyć rośliny krzyżowe do codziennej diety. Osoby ze schorzeniami tarczycy powinny skonsultować to z dietetykiem i lekarzem rodzinnych, pod kątem ilości i formy spożywanych warzyw krzyżowych.