Wielkanocne symbole. Co oznacza jajko, dlaczego milkną dzwony i skąd się wzięły baby?

Pisanki, dźwięk dzwonów, zapach wielkanocnych bab i symbolika jajka – to tylko część bogatej tradycji, która co roku wraca na nasze stoły i do domów w czasie Wielkanocy.

Jajko – symbol życia i wiary

Od wieków jajko było znakiem odrodzenia, siły i płodności. W wierzeniach ludowych przypisywano mu wręcz magiczną moc – chroniło przed złym urokiem, zapewniało zdrowie i dobrobyt. Z czasem chrześcijaństwo nadało mu nowe znaczenie – stało się symbolem zmartwychwstania Chrystusa. Jajko zaczęło być święcone i stało się stałym elementem wielkanocnych koszyczków i stołów.

Pisanki – więcej niż dekoracja

Tradycja zdobienia jaj ma w Polsce długą historię. Najstarsze znaleziska pochodzą z X wieku. W ludowej kulturze zajmowały się tym wyłącznie kobiety, a zdobienie pisanek wiązało się z określonymi zakazami – np. mężczyźni nie mogli wchodzić do izby w czasie malowania jajek. Techniki zdobienia były różne – od barwienia naturalnymi barwnikami, przez metodę batikową z użyciem wosku, po skrobanie i oklejanie. Pisanki nie były tylko ozdobą – dziewczęta wręczały je wybranym kawalerom, dzieci dostawały je od chrzestnych, a księża od gospodarzy. To był znak sympatii, akceptacji i świątecznego dzielenia się.

Milknące i rozbrzmiewające dzwony

W czasie Triduum Paschalnego w kościołach zapada cisza – milkną dzwony, które na znak żałoby zostają „związane”. Ich miejsce zajmują kołatki. Dzwony wracają dopiero podczas mszy rezurekcyjnej – ich donośny dźwięk obwieszcza zwycięstwo życia nad śmiercią, ale w ludowej tradycji miał też wypędzać złe moce i budzić przyrodę do życia. Wierzono, że dzwonienie w wielkanocny poranek przynosi szczęście i zapewnia urodzaj.

Słodkości, bez których nie ma świąt

Nieodłącznym elementem Wielkanocy są wypieki – przede wszystkim drożdżowe baby i paski. Te ciasta, czasochłonne i wymagające precyzji, były dumą każdej gospodyni. Baby pieczono w specjalnych formach, dbając, by nie opadły. W niektórych regionach pieczono sękacze – jajeczne ciasta z rożna o charakterystycznym wyglądzie. Paski, mniej słodkie i bardziej zwarte, trafiały do święconki, zdobione figurkami z ciasta.

Z czasem na świątecznych stołach zagościły też mazurki – płaskie, dekorowane ciasta, które dziś stanowią nieodłączny element wielkanocnej uczty.