1 mld zł domagają się gminy wiejskie na gospodarkę wodno-ściekową

Zwiększenia budżetu do kwoty 1 mld zł na realizację programu „Gospodarka wodno-ściekowa poza granicami aglomeracji” domaga się Związek Gmin Wiejskich RP. Samorządowcy chcą też korzystniejszych zasad umarzania pożyczek zaciąganych na ten cel.

ZGW RP skierował do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej apel w sprawie konieczności wprowadzenia zmian do programu priorytetowego „Gospodarka wodno-ściekowa poza granicami aglomeracji”. Chodzi m.in. o zwiększenie budżetu na realizacje zadań określonych w programie do kwoty 1 mld zł. 

„Obecny poziom sanitacji na obszarach wiejskich oscyluje w granicach 37-38 proc. Oznacza to, że ponad 60 proc. takich obszarów nadal nie ma uporządkowanej gospodarki wodno-ściekowej. Przez wiele lat doprowadzono do sytuacji, w której ścieki w gminach wiejskich są zagospodarowywane w prawidłowy sposób tylko częściowo, a w gminach miejskich – praktycznie w całości” – wskazał w stanowisku przewodniczący zarządu ZGW RP Stanisław Jastrzębski.

Jastrzębski zaznaczył, że wymaga się od gmin kontroli zagospodarowania ścieków, w tym szamb i przydomowych oczyszczalni natomiast gminy nie dysponują punktami zlewnymi, gdzie można ścieki odprowadzić. Przypomniał też, że w przypadku naruszeń tych wymogów gminom grożą wysokie kary. 

„Problem narasta, gdyż w niektórych oczyszczalniach nie ma nawet punktów zrzutu. Sytuacji nie poprawiają także zapisy inwestycyjne zawarte w KPO, które dają możliwości inwestycyjne jedynie w przyłącza indywidualne oraz przydomowe oczyszczalnie ścieków. Zaistniała sytuacja wymaga natychmiastowego działania ze strony gmin, polegającego na modernizacji i rozbudowie istniejących oczyszczalni ścieków, a w skrajnych przypadkach na budowie nowych instalacji” – wskazał Jastrzebski.

W piśmie skierowanym do NFOŚiGW przedstawiciele gmin wiejskich domagają się również podwyższenia planowanej wartości wskaźnika osiągnięcia celu do co najmniej 25.000 RLM (Równoważna Liczba Mieszkańców).

Samorządowcy zaproponowali również wprowadzenie korzystniejszego mechanizmu umorzenia pożyczek udzielanych na realizację zadań określonych w programie. 

„Zamiast nieaktualnego wskaźnika „G”, ZGWRP proponuje zastosowanie wskaźnika poziomu zamożności gminy (nie mylić ze wskaźnikiem zamożności w ustawie o dochodach JST). Niniejszy wskaźnik byłby ustalany za rok budżetowy, w którym złożono wniosek o umorzenie (nie rok poprzedni)” – wskazano w piśmie. 

Według propozycji ZGW RP do ustalenia wskaźnika należałoby uwzględnić łączne dochody z tytułu podstawowych dochodów podatkowych dla gmin ustalonych na bieżący rok budżetowy, udziałów w podatku dochodowym od osób fizycznych i w podatku dochodowym od osób prawnych w odniesieniu do kategorii gmin oraz subwencji ogólnej na bieżący rok budżetowy. Konieczne byłoby też pomniejszenie dochodów zsumowanych dochodów o kwotę odpowiadającą sumie potrzeb oświatowych i potrzeb rozwojowych oraz korekty zamożności.

Zapowiedziany przez NFOŚiGW program „Gospodarka wodno-ściekowa poza granicami aglomeracji” ma na celu poprawę stanu gospodarki wodno-ściekowej poza granicami aglomeracji ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK). Beneficjentami programu będą jednostki samorządu terytorialnego i ich związki oraz podmioty świadczące usługi publiczne w ramach realizacji zadań własnych jednostek samorządu terytorialnego. 

Planowany budżet w latach 2025-2030 ma wynieść 100 mln zł. Inwestycje będą finansowane w formie preferencyjnych pożyczek, a dofinansowanie wyniesie do 100 proc. kosztów kwalifikowanych. Minimalna kwota pożyczki to 300 tys. zł, z oprocentowaniem WIBOR 3M, nie mniej niż 2,0 proc. w skali roku.

Według założeń programu stopień poprawy systemu oczyszczania ścieków komunalnych będzie oceniany za pomocą dwóch wskaźników.  Liczba dodatkowych osób korzystających z ulepszonego oczyszczania ścieków – planowana wartość wynosi co najmniej 10 500 RLM (Równoważna Liczba Mieszkańców). Przepustowość urządzeń i obiektów po modernizacji – planowana wartość to co najmniej 2 500 RLM.

mr/