Adam Przyborowski: Radzieccy (sowieccy) spadochroniarze w Polsce

W komentarzu do artykułu na portalu Kolniak24 z dnia 8.10.2023 roku pt. „czy-w-gn-w-kolnie-sa-pochowani-radzieccy-spadochroniarze?” pojawiło się zaskakujące stwierdzenie: „Co wam przeszkadzają Rosyjscy spadochroniarze, przecież przybyli tu dać wam wolność, kosztem własnego życia.”

Napisał to ktoś o symbolu „V”. Można tu zauważyć ślady intensywnej propagandy komunistycznej z czasów PRL-u.

Brak rzetelnej wiedzy historycznej jest tu ewidentny albo zwyczajnie zła wola podobne jak to jest w kwestii braku upamiętnienia pamięci burmistrza Torbicza zamordowanego przez Niemców w obozie koncentracyjnym Bergen-Belsen w 1945 roku.

Mam nadzieję, że informacje o tym jak było naprawdę, cokolwiek poprawią takie zaburzone rozumowanie.

Agresja Niemiec na ZSRR 22 czerwca 1941 roku spowodowała pełną mobilizację w sowieckich służbach specjalnych.

Już na początku lipca 1941 roku Zarząd Wywiadowczy Sztabu Generalnego Armii Czerwonej przystąpił do organizowania na szeroką skalę kursów wywiadowczo-dywersyjnych.

W Sokołowskiej Płaszczadce  oddalonej o 35 kilometrów od Moskwy były organizowane pięciomiesięczne kursy „polityczno-desantowe”.

W szkoleniu uczestniczyło około trzech tysięcy słuchaczy, podzielonych na grupy narodowościowe.

Grupa polska liczyła 140 osób.

Komendantem kursu politycznego był major NKWD Fiodorow. Na wykładach charakteryzowano aktualną sytuację w Europie oraz omawiano stosunek poszczególnych państw do ZSRR.

Dla grupy polskiej trzy referaty wygłosiła Wanda Wasilewska, która powiedziała, że umowa Sikorski-Majski traktowana jest przez władze sowieckie jako tymczasowe posunięcie „dyplomatyczne”.

Od początku 1942 roku na terytorium Polski zrzucane były coraz intensywniej grupy wywiadowczo-dywersyjne Armii Czerwonej. Zrzutu spadochroniarzy sowieckich koncentrowały się głównie na obszarach leśnych Lubelszczyzny i Podlasia.

W przesłanym do Londynu 1 kwietnia 1942 roku raporcie specjalnym dowódca Armii Krajowej generał Stefan Rowecki meldował:

„Teren nasz jest coraz intensywnie zarzucany spadochroniarzami sowieckimi. W poszukiwaniu żywności dokonują oni napadów na wsie i drobne posterunki niemieckie. W odpowiedzi Niemcy wysyłają ekspedycje karne, palą wsie podejrzane o pomoc Rosjanom i wycinają w pień ich ludność. W konsekwencji wywołuje to panikę w całej okolicy i młodzież ucieka w las, by razem ze spadochroniarzami prowadzić akcję nie tyle dywersyjną, ile bandycką. W rezultacie ginie ludność polska…Wartość ich akcji przeciwniemieckiej – żadna…”

Nasilenie działań wywiadowczych i wystąpień zbrojnych przeciwko  Armii Krajowej oraz ludności polskiej miało miejsce od wiosny 1943 roku, po zerwaniu przez Związek Sowiecki stosunków dyplomatycznych z rządem generała Sikorskiego.

Sowieckie grupy wywiadowcze poza działalnością wojskową miały zadania polityczne, polegające na rozpoznaniu, a potem zwalczaniu polskiego podziemia niepodległościowego.

Na Podkarpaciu działalność wywiadowczą prowadziła grupa pod dowództwem majora Iwana Złotara.

Pod pozorem współpracy wywiadowczej dążył on do ustalenia składu personalnego, struktury oraz liczebności Armii Krajowej na tym terenie.

Polski kontrwywiad raportował:

„Patrole bolszewickie chętnie nawiązują kontakt z szeregowymi naszych oddziałów partyzanckich, by w nieznaczny sposób zdobywać informacje dotyczące naszych oficerów, dopytują się o ich pseudonimy, pochodzenie, pełnione funkcje, a zwłaszcza nazwiska rodowe. O podobnych wypadkach wpłynęły meldunki. W dalszym ciągu do zadań wywiadowczych patroli należy z reguły śledzenie miejsc postoju naszych oddziałów partyzanckich, przy czym starają się one o wszelkie potrzebne informacje od ludności.”

W związku z zaistniałą sytuacją, w połowie listopada 1944 roku, komendant Okręgu Kraków, generał brygady Brunon Olbrycht wydał rozkaz, w którym zakazał wszelkich kontaktów z „partyzantami” sowieckimi i udzielania im jakichkolwiek informacji.

Podobne rozkazy wydali komendanci obwodów.

Dzięki temu do sierpnia 1945 roku nikt z osób zajmujących kierownicze stanowisko w inspektoracie nowosądeckim nie został zatrzymany przez sowiecki aparat bezpieczeństwa.

Natomiast ogromne straty w wyniku aresztowań przeprowadzonych przez grupy operacyjne NKGB i kontrwywiadu wojskowego „Śmiersz” poniósł Obwód Suwałki Okręgu Białostockiego AK. Były one wynikiem dokładnego rozpracowania polskiego podziemia przez oddziały wywiadowczo-dywersyjne, z którymi nawiązano współprace podczas akcji „Burza”.

Sowieckie służby specjalne posiadały dokładne informacje na temat obsady i struktur terenowych miejscowej organizacji AK.

Dysponowały spisami żołnierzy oraz osób współpracujących z polską konspiracją.

Stosunkowo dużym skupiskiem sowieckich oddziałów zwiadowczych była Puszcza Myszyńska, gdzie działalność prowadziła między innymi grupa „Uchow” kapitana F.S. Boriagowa zrzucona 5 sierpnia 1944 roku w rejon Myszyńca.

W jej skład wchodzili: zastępca, starszy lejtnant I.I. Masokowski; radiotelegrafiści: W.A. Żarow, W.I. Jagodnikowa i W.W. Mieszalnikowa oraz wywiadowcy: I.D.  Jefimow,  Z.D. Popławski i A.K. Karpowicz.

Grupa współdziałała z oddziałem AK Kazimierza Stefanowicza „Asa” oraz korzystała z pomocy miejscowych Polaków. Dzięki ich pomocy rozpoznano niemiecki system obrony na rzece Narwi na odcinku Nowogród-Ostrołęka-Pułtusk, zlokalizowano lotniska oraz magazyny w miejscowościach Szodmak i Łodziska. Ustalono koncentracje wojsk pancernych w rejonie Ostrołęki i dyslokację niemieckich oddziałów i sztabów między innymi w Myszyńcu, Łodziskach, Ostrołęce i Dylewie.

Kapitan Kazimierz Stefanowicz „As”, tuż po wojnie pierwszy wójt gminy Myszyniec, aresztowany został przez radziecki kontrwywiad i ponad rok przebywał w głębi Związku Radzieckim w Stalinogorsku (w łagrze NKWD).

Od połowy 1943 roku do maja 1945 roku Zarząd Rozpoznawczy Sztabu Generalnego Armii Czerwonej przerzucił 1226 grup wywiadowczych i wywiadowczo-dywersyjnych liczących w sumie 10 tysięcy ludzi. Część z nich prowadziła od początku 1944 roku działalność rozpoznawczą na ziemiach polskich.

Grupy wywiadowcze pionu wojskowego oraz NKGB-NKWD odegrały ogromną rolę w rozpoznaniu sił niemieckich, a także polskiego podziemia niepodległościowego, znajdując oparcie w strukturach komunistycznych.

Strona sowiecka zlecała członkom PPR (Polskiej Partii Robotniczej) oraz wywiadowi AL. (Armii Ludowej) zadania, przekazywała środki techniczne i pieniądze na prowadzenie pracy wywiadowczej, pozostającej często w sprzeczności z polską racją stanu.

Podstawą opracowania były:

 „Metody i cele działania sowieckich grup wywiadowczo-dywersyjnych na terenie Polski w latach 1941-1945” Piotr Kołakowski,

 „Zarys dziejów Armii Krajowej w powiecie ostrołęckim” Jerzy Kijowski,

Wikipedia.