Fotografował wszystko, od PGR-u do Belwederu - 100 lat temu urodził się Zbyszko Siemaszko

- Zbyszko był człowiekiem ciepłym, uznawanym za duszę towarzystwa - powiedzieli PAP Anna i Filip Siemaszkowie, wnuk fotografa i jego żona. - Był prawdziwym profesjonalistą, fotografował wszystko, od PGR-u do Belwederu. To było jego życiem. Miał bardzo dobry sprzęt, wart wówczas więcej niż niejeden samochód, do fotografowania przygotowywał się bardzo starannie, czasami godzinami czekał na dobre światło. Jego cały dorobek to setki tysięcy zdjęć, które teraz staramy się segregować, katalogować i dygitalizować - podkreślili.

30 sierpnia 1925 r. w Wilnie urodził się Zbyszko Siemaszko, fotograf Warszawy, autor lotniczych zdjęć ponad 300 polskich miast. Dzięki jego pracy można zobaczyć, jak wyglądała Polska w latach PRL. Fotografował wszystko, od PGR-u do Belwederu.

Siemaszko urodził się 30 sierpnia 1925 r. w Wilnie, gdzie jego rodzice prowadzili zakład i sklep fotograficzny. Jego ojciec, Leonard, pracował również jako fotoreporter m.in. dla "Ilustrowanego Kuriera Codziennego", oraz portretował Józefa Piłsudskiego. Zbyszko i dwaj jego starsi bracia - Leonard i Henryk - od dziecka przyuczali się do zawodu.

W czasie II wojny światowej bracia Siemaszkowie - Leonard, Henryk i Zbyszko - walczyli w ramach 3. Wileńskiej Brygady Armii Krajowej, jednej z najwybitniejszych brygad wileńskiej AK. Oprócz zajęć związanych ze służbą wojskową Zbyszko dokumentował fotograficznie codzienne życie partyzantów. W jednej akcji został ciężko ranny i trafił do niemieckiej niewoli, skąd został odbity.

Zimą 1945 r. transportem repatriacyjnym przyjechał do Polski, najpierw do Bydgoszczy, a później do Katowic, gdzie rozpoczął naukę w liceum ogólnokształcącym i równolegle pracował jako fotoreporter tygodnika "Odra". W 1948 r. zdał maturę i wyjechał do Warszawy, aby studiować w Szkole Głównej Planowania i Statystyki.

W Warszawie Zbyszko Siemaszko znalazł pracę w Społecznym Przedsiębiorstwie Budowlanym, przy którym prowadził pracownię dokumentacji fotograficznej. W 1951 r. dołączył do Związku Polskich Artystów Fotografików. Na przełomie lat 50. i 60. wykonywał zdjęcia odbudowywanej Warszawy dla Państwowego Przedsiębiorstwa Konserwacji Architektury Monumentalnej, w 1953 r. dołączył do zespołu tygodnika "Stolica". To dzięki pracy w niej zasłynął zdjęciami architektury, ale także codziennego życia miasta, był autorem okładek do 222 numerów pisma. Wydał także dwa autorskie albumy o Warszawie, następnie dołączył do redakcji tygodnika "Perspektywy", w którym pracował do 1990 r. Zawsze fotografował w terenie, nie interesowała go praca w atelier.

"Siemaszko fotografował Warszawę w okresie, w którym tempo odbudowy miasta po zniszczeniach wojennych było oszałamiające, a jednocześnie odczuwało się powiew nowej energii po latach stalinizmu. Warszawa na jego zdjęciach to miasto budzące się do życia, dynamiczne, tętniące życiem. Wybór tematów oraz świadoma estetyzacja składają się na wizję Warszawy w latach 50. i 60., która z dzisiejszej perspektywy jest bardzo atrakcyjna i pociągająca" - napisano na stronie Culture.pl.

Oprócz zdjęć stolicy w jego dorobku są również tysiące fotografii ponad 300 polskich miast, które wykonał m.in. z dachów wysokich domów i z samolotu.

Zdjęcia te charakteryzują się dużą jasnością i ostrością. Nawet na fotografiach lotniczych, wykonywanych z odległości kilkuset metrów, po powiększeniu można dostrzec szczegóły budynków. Ta charakterystyczna dla jego zdjęć jasność ma w sobie pewne cechy idealizowania fotografowanego obiektu, tworzenia jego pozytywnej aury. To pozwala bez trudu rozpoznać autorstwo fotografii.

Rodzina Siemaszków od czterech pokoleń związana jest z fotografowaniem. - Ostatnim, który nie był fotografem, był mój prapradziadek. Podobno był rzeźnikiem - powiedział PAP Filip Siemaszko, wnuk Zbyszka i kierownik rodzinnego zakładu fotograficznego na warszawskiej Ochocie. - Dostałem na ręce dorobek pracoholika. To klątwa Siemaszków - żartuje jego wnuk.

Prace Zbyszka Siemaszki były prezentowane na licznych wystawach w całej Polsce. Jedna z ostatnich, "Zbyszko Siemaszko. Fotograf Warszawy", odbyła się w warszawskim Domu Spotkań z Historią i trwała od marca do września 2024 r. Osiem lat wcześniej w tym samym miejscu odbyła się wystawa plenerowa jego zdjęć zatytułowana "Sen o Mieście".

Zbyszko Siemaszko zmarł w marcu 2015 r. w Zalesiu Górnym.

W ramach tegorocznego Warszawskiego Maratonu Fotograficznego, którego jurorami są m.in. Anna i Filip Siemaszkowie, ustanowiona została nagroda specjalna im. Zbyszka Siemaszki za najlepszy reportaż warszawski. - W związku z setną rocznicą urodzin dziadka chcieliśmy uczcić jego pamięć. Nagrodą będzie oryginalna - oprawiona odbitka wykonana przez dziadka. Jest to unikat, bo takich odbitek mamy dosłownie kilka - powiedzieli PAP Anna i Filip Siemaszkowie. (PAP)

Autor: Tomasz Szczerbicki

szt/ miś/