Jak określić średnicę śruby?

Aby prawidłowo dopasować śruby do różnych zastosowań, konieczne jest precyzyjne określenie ich wymiarów - w szczególności średnicy. Niestety, nie zawsze dostępne są szczegółowe dane od producenta. W takim przypadku często przydaje się umiejętność samodzielnego określania średnicy śruby i innych jej wymiarów.

Jakim przyrządem mierzy się śruby?

Najwygodniejszym narzędziem do pomiaru średnicy śruby oraz jej pozostałych wymiarów jest suwmiarka. Składa się ona z prowadnicy, przesuwnego suwaka, powierzchni pomiarowych (szczęki, wysuwka głębokościomierza) i urządzenia umożliwiającego odczyt zmierzonych danych. Na rynku dostępne są trzy podstawowe rodzaje tych przyrządów pomiarowych, które różnią się między sobą typem wykorzystanego w nich urządzenia odczytowego. Pierwszym rodzajem jest tradycyjna, w pełni mechaniczna suwmiarka analogowa z kreskową podziałką i noniuszem na suwaku. Drugi typ wyposażony jest w czujnik z listwą zębatą na prowadnicy oraz czujnik zegarowy. Dostępne są również suwmiarki cyfrowe, w których na prowadnicy umieszczony jest naklejony liniał pojemnościowy, a wynik wyświetlany jest na elektronicznym wskaźniku cyfrowym. Dokładność suwmiarek z noniuszem wynosi zwykle 0,1-0,02 mm, natomiast zegarowych i cyfrowych - nawet 0,01 mm. Taka rozdzielczość przyrządu pomiarowego jest całkowicie wystarczająca do precyzyjnego zmierzenia średnicy śruby.

Jak prawidłowo mierzyć średnicę śruby?

W przypadku śruby (śruby o różnych przekrojach i zastosowaniach znajdziesz tutaj) można określić kilka średnic: między innymi średnicę zewnętrzną gwintu, średnicę trzpienia czy średnicę łba śruby. Jednak nominalna średnica podawana przez producenta to zawsze średnica zewnętrzna gwintu, dlatego przy samodzielnym pomiarze zawsze należy mierzyć właśnie ją. W tym celu najwygodniej jest posłużyć się suwmiarką. Należy pamiętać, aby do pomiaru wybierać obszar pośrodku śruby, ponieważ przy łbie i na końcu śruby średnica może być mniejsza.

Śruby calowe i metryczne

Średnica śruby może być podawana w calach lub milimetrach. Śruby calowe występują w dwóch standardach: UNC i UNF, co odpowiada śrubom metrycznym zwykłym i drobnozwojowym. Przed dokonaniem pomiaru należy upewnić się, do której z grup należy dana śruba i ewentualnie skorzystać z odpowiedniej tabeli umożliwiającej przeliczenie pozyskanych danych pomiarowych.

Inne wymiary śruby

Średnica śruby to nie jedyny ważny wymiar. Niezwykle istotne jest też określenie długości śruby, ponieważ zbyt długa może uszkodzić skręcany przedmiot, a zbyt krótka nie będzie się wystarczająco dobrze trzymać. Pomiaru długości śruby również dokonuje się przy pomocy suwmiarki, jednak sposób mierzenia nie jest taki sam dla wszystkich typów śrub. Czynnikiem determinującym sposób pomiaru jest w tym przypadku rodzaj łba śruby. Jeżeli śruba jest wyposażona w łeb płaski od spodu, który po wkręceniu będzie wystawał poza powierzchnię skręcanego przedmiotu, to mierzy się wyłącznie długość trzpienia (bez łba). Natomiast śrubę z łbem stożkowym (takim, który po wkręceniu nie wystaje ponad powierzchnię skręcanego elementu) mierzy się razem z łbem. Ostatni ważny wymiar to skok gwintu. Zazwyczaj mierzy się go grzebieniem pomiarowym do skoków calowych lub metrycznych, jednak można to zrobić również przy pomocy suwmiarki. Wystarczy zmierzyć długość dziesięciu zwojów gwintu (jedna szczęka suwmiarki przed pierwszym ze zwojów, a druga za ostatnim), a następnie podzielić uzyskany wynik przez dziesięć.