Plac zabaw z „opłaty małpkowej” Zdaniem KCPU to niedopuszczalne; nowe rekomendacje

Z wpływów z tytułu tzw. opłaty małpkowej gminy nie mogą finansować np. placów zabaw czy boisk sportowych – podkreślił dyrektor Krajowego Centrum Przeciwdziałania Alkoholizmowi w najnowszych rekomendacjach dotyczących finansowania gminnych programów profilaktyki. Tymczasem niektóre RIO dopuszczały takie wydatki.  

Krajowe Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom przygotowało „Rekomendacje do realizowania i finansowania gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii na 2024 rok”.

Dyrektor KCPU przypomniał w nich, że dochody pochodzące zarówno z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych oraz z opłaty od sprzedaży napojów alkoholowych w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml "mają być wydatkowane tylko i wyłącznie na cele ustawowe", czyli odpowiednio na realizację gminnych programów profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych oraz przeciwdziałania narkomanii lub na realizację lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu.

W rekomendacjach zaznaczono, że wyjątkiem od powyższych zasad „jest tylko i wyłącznie możliwość przeznaczania ww. dochodów na pomoc obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terenie ich państwa”.

Dyrektor KCPU zwrócił przy tym uwagę na niepokojące informacje na temat możliwości finansowania placów zabaw z wpływów z opłat z tytułu obrotu hurtowego napojami alkoholowymi w opakowaniach jednostkowych o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml.

Jego zdaniem jest to niedopuszczalne.

„W opinii Krajowego Centrum Przeciwdziałania Uzależnieniom biorąc pod uwagę wyniki kontroli NIK, zacytowane niżej, tego rodzaju wydatek wykracza poza obszar wskazany  w art. 93 ust. 4 ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi” – czytamy w rekomendacjach KCPU.

Dyrektor Krajowego Centrum wyjaśnił, że środki z tytułu tzw. opłaty małpkowej „w zakresie, w jakim stanowią one dochód gminy powinny zostać przeznaczone na działania mające na celu realizację lokalnej międzysektorowej polityki przeciwdziałania negatywnym skutkom spożywania alkoholu”.

„Zatem mamy tutaj do czynienia - podobnie jak ma to miejsce w przypadku środków pochodzących z opłat za korzystanie z zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych - ze wskazaniem przez Ustawodawcę konkretnego celu na jaki mogą być przeznaczone ww. środki” – wskazał szef KPPU.

W dalszej części pisma wyjaśnił, że przy ocenie prawidłowości wydatkowania środków "kluczowe jest wykazanie związku merytorycznego między danym wydatkiem a przeciwdziałaniem szkodom czy negatywnym zjawiskom powodowanym przez spożywanie alkoholu”. 

W ocenie KCPU „w przypadku budowy lub modernizacji ogólnodostępnego placu zabaw dla dzieci związek taki nie występuje”. 

Dyrektor Krajowego Centrum zwrócił uwagę, że stanowisko to znajduje odzwierciedlenie w wynikach kontroli NIK (sygn. LPO — 4101-20-02/2012 P/12/165), która zakwestionowała finansowanie takich inwestycji jak budowa i utrzymanie boisk sportowych czy naprawa ogrodzenia ogólnie dostępnego placu zabaw dla dzieci, uznając działania takie za niezgodne z zakresem przedmiotowym działań wskazanych w art. 41 ust. 1 ustawy o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi. 

Od 1 stycznia 2021 r. tzw. opłatą „małpkową” zostały objęte napoje alkoholowe w opakowaniach o ilości nominalnej napoju nieprzekraczającej 300 ml. Wpływy z tej opłaty w 50 proc. zasilają dochody własne gmin (zgodnie z właściwością urzędów skarbowych dla podmiotów zobowiązanych do wniesienia opłaty), natomiast pozostałe 50 proc. stanowi przychód NFZ.

Według danych MF w okresie od 1 stycznia 2023 r. do 30 września 2023 r. samorządy uzyskały z tego tytułu ponad 284 mln zł.

mp/